Een instabiel schoudergewricht is een veelvoorkomend probleem dat mensen op verschillende manieren kan treffen. Het schoudergewricht is één van de meest beweeglijke gewrichten in het menselijk lichaam, maar deze grote beweeglijkheid brengt ook risico’s met zich mee. In dit artikel gaan we dieper in op wat een instabiele schouder precies inhoudt, hoe het ontstaat, en welke behandelingsmogelijkheden er zijn.
Wat is een instabiel schoudergewricht?
Het schoudergewricht bestaat uit de kop van de bovenarm (de humerus) en de kom (de glenoïd) van het schouderblad. Het gewricht zelf wordt omgeven door spieren, pezen en banden die samen het gewricht stabiel houden. Wanneer de structuren die verantwoordelijk zijn voor de stabiliteit verzwakken of beschadigd raken, kan de schouder instabiel worden. Dit kan leiden tot een gevoel van onzekerheid of de angst dat de schouder “uit de kom” kan schieten, een toestand die schouderluxatie wordt genoemd.
Er zijn twee hoofdvormen van schouderinstabiliteit:
- Atraumatische instabiliteit: Hierbij ontstaat instabiliteit zonder voorafgaand letsel. Het komt vaak voor bij mensen met van nature meer soepele gewrichten of bij mensen die langdurig hun schouder op een intensieve manier belasten, zoals sporters.
- Traumatische instabiliteit: Deze vorm van instabiliteit ontstaat na een specifiek trauma, zoals een val of ongeluk waarbij de schouder uit de kom raakt. Dit kan leiden tot schade aan de structuren rondom het gewricht, zoals de kapsel-bandstructuren en het labrum, een kraakbeenrand die de kom van de schouder omgeeft.
Oorzaken van een instabiel schoudergewricht
Zoals hierboven genoemd, kan schouderinstabiliteit ontstaan door zowel traumatische als atraumatische oorzaken. Bij traumatische schouderinstabiliteit is vaak sprake van een val, een plotselinge beweging of een ongeluk waarbij de arm in een bepaalde positie (meestal boven het hoofd en naar achteren gedraaid) komt en de kop van de bovenarm uit de kom schiet. Dit kan de gewrichtsbanden en het labrum scheuren of beschadigen, wat de kans op terugkerende instabiliteit vergroot.
Bij atraumatische instabiliteit spelen vaak aangeboren factoren een rol. Mensen met hypermobiliteit (overbeweeglijke gewrichten) hebben van nature een grotere beweeglijkheid in hun schoudergewricht, wat de kans op instabiliteit vergroot. Daarnaast kunnen sporters zoals zwemmers, handballers en tennisser ook last krijgen van instabiliteit door overbelasting van de schouder.
Symptomen van schouderinstabiliteit
De symptomen van een instabiele schouder variëren per persoon, maar de meest voorkomende klachten zijn:
- Een gevoel dat de schouder op het punt staat om uit de kom te schieten, vooral bij bepaalde bewegingen zoals het optillen van de arm boven het hoofd.
- Pijn in de schouder, vooral bij bewegingen die het gewricht zwaar belasten.
- Gevoel van zwakte of verlies van kracht in de schouder.
- Terugkerende episodes waarbij de schouder daadwerkelijk uit de kom gaat, wat gepaard gaat met hevige pijn en een beperkt bewegingsbereik.
Het is belangrijk om deze symptomen serieus te nemen. Terugkerende episodes van schouderluxatie kunnen leiden tot verdere schade aan de structuren in de schouder, wat de kans op toekomstige instabiliteit alleen maar vergroot.
Behandeling van een instabiel schoudergewricht
De behandeling van een instabiel schoudergewricht hangt af van de ernst van de instabiliteit en de mate van schade aan de structuren in de schouder. Er zijn zowel niet-operatieve als operatieve behandelingen mogelijk.
Niet-operatieve behandeling
In veel gevallen kan een instabiele schouder succesvol worden behandeld zonder operatie. Fysiotherapie speelt hierbij een cruciale rol. Een fysiotherapeut zal werken aan het versterken van de spieren rondom het schoudergewricht, met name de rotator cuff-spieren en de schouderbladspieren. Door deze spieren sterker te maken, wordt de stabiliteit van het gewricht verbeterd en neemt de kans op toekomstige episodes van luxatie af.
Naast fysiotherapie kunnen aanpassingen in de dagelijkse activiteiten of sportbeoefening helpen om de schouder minder te belasten en verdere instabiliteit te voorkomen. In sommige gevallen kan een brace of schouderbandage worden gebruikt om extra steun te bieden.
Operatieve behandeling
Als de schouder ondanks fysiotherapie en andere conservatieve behandelingen instabiel blijft of als er sprake is van ernstige schade aan de structuren van de schouder, kan een operatie noodzakelijk zijn. De twee meest voorkomende operaties bij schouderinstabiliteit zijn:
- Bankart-reparatie: Dit is een ingreep die wordt uitgevoerd wanneer het labrum (de kraakbeenrand van de schouderkom) is gescheurd. Tijdens de operatie wordt het gescheurde labrum hersteld en opnieuw vastgezet aan de kom van de schouder. Dit zorgt ervoor dat de stabiliteit van de schouder wordt hersteld.
- Latarjet-procedure: Deze operatie wordt uitgevoerd bij patiënten die meerdere keren een schouderluxatie hebben gehad en waarbij het bot van de schouderkom (behoorlijk) beschadigd is geraakt. Tijdens de Latarjet-procedure wordt een deel van het schouderblad verplaatst naar de voorkant van de schouderkom, wat de stabiliteit van het gewricht aanzienlijk verbetert.
Herstel en revalidatie
Na een operatie aan de schouder is een intensieve revalidatieperiode noodzakelijk om de functie en kracht van de schouder te herstellen. Dit proces kan enkele maanden tot een jaar duren en bestaat uit fysiotherapie gericht op het vergroten van de bewegingsvrijheid en het versterken van de spieren. Het is belangrijk om tijdens deze periode de schouder niet te zwaar te belasten, zodat de structuren goed kunnen genezen.
Bij niet-operatieve behandeling kan fysiotherapie enkele weken tot maanden duren, afhankelijk van de ernst van de instabiliteit en de voortgang van het traject.
Preventie van schouderinstabiliteit
Het voorkomen van schouderinstabiliteit is vooral gericht op het versterken van de spieren rondom de schouder en het vermijden van overbelasting. Dit geldt met name voor mensen met hypermobiliteit of voor sporters die hun schouder intensief gebruiken. Het doen van specifieke oefeningen om de rotator cuff-spieren en de schouderbladspieren te versterken kan helpen om de schouder stabiel te houden.
Daarnaast is het belangrijk om bij terugkerende schouderklachten tijdig een specialist te raadplegen om te voorkomen dat de instabiliteit erger wordt.
Conclusie
Een instabiel schoudergewricht kan een grote impact hebben op het dagelijks leven en op sportprestaties. Door tijdig de juiste diagnose te stellen en een passende behandeling te kiezen, kunnen de meeste mensen goed herstellen van deze aandoening. Of het nu gaat om fysiotherapie of een operatie, met de juiste begeleiding is het mogelijk om de stabiliteit van de schouder te herstellen en verdere klachten te voorkomen.
Artikel van Bauke Kooistra
www.baukekooistra.nl